جنگ خیبر جنگ مذهبى نبود
لازم به تذکر است که این جنگ یک جنگ مذهبى نبود به این معنا که هدف مجبور کردن اهل خیبر به پذیرش دین اسلام باشد ، چه این که پیامبر هیچ فردى از اهل کتاب را مجبور به تغییر آیین خود نکرد . و دیدیم که عهدنامهاى را که پیامبر در سال اول هجرى نوشت متضمن آزادى دینى یهود و حقوق مدنى آنها بود ، مشروط بر این که آنان به مضمون آن پیمان عادلانه پایبند مىماندند ، و لیکن یهودیان ملتزم به هیچ شرطى از شرایط آن نشدند و براى دولت اسلامى و هم براى آزادى دینى و اجتماعى مسلمانان به صورت خطرى بزرگ در آمدند . پس بر پیامبر لازم شد که آنها را جاى خودشان بنشاند .
عناصر دفاع اسلامى
خواننده گرامى به یاد دارد که عناصر عمده دفاع اسلامى در سه جنگى که قبلا ذکر شد سه عنصر بود :
(۱) رهبرى والاى پیامبر (ص) با همه پایدارى بىنظیر او که فرمانش در عمق دلها نفوذ مىکرد و شخصیتى که قداست فرمانبریش بر هر سربازى واجب بود . (۲) دلاورى خاندان پیامبر (ص) . (۳) وجود صدها تن از مؤمنان با اخلاصى که تعدادشان به طور فراگیر زیاد بود .
خواننده توجه دارد که پیامبر از اعضاى خاندانش ، عبیده بن حارث را در جنگ بدر ، و بعد عمویش حمزه را در جنگ احد از دست داد .
نقل شده است که پیامبر روز خندق از خدا خواست که – پس از این که عبیده را روز بدر و حمزه را روز احد گرفته است – على را براى او نگهدارد .
البته على در هر سه جنگ بالا شرکت داشت و در آنها به تمام فنونى که تاریخ از آنها سخن مىگوید آزموده شد . وى در تمام آن جنگهاى سرنوشتساز نخستین حملهور و ثابت قدمترین مجاهد بود . پس او هم اول جنگ بود ، هم میانه و هم پایان ، و نخستین حملههایش در هر جنگى تاثیرى آشکار بر روند جنگ داشت ، و پایدارى و شتافتنش به جانب شعلههاى جنگ اثرى ملموس در سرعت پایان گرفتن و خاموش شدن لهیب پیکار مىگذاشت .
و لیکن على نتوانست نخستین حملهور در جنگ خیبر باشد ، چرا که او در آغاز غایب بود . البته غیبت على به دلیل بیمارى بود . ولى اثر این غیبت بر روند جنگ آشکار بود . پیامبر (ص) براى اهل خیبر محاصرهاى فراهم کرده بود و این محاصره بدون هر گونه نتیجهاى طولانى شد . تیراندازیها و حملههاى هر روزه در میان دو گروه براى مسلمانان هیچگونه امتیازى در بر نداشت . آذوقه مسلمانان رو به کاهش بود بحدى که نزدیک بود تمام شود . مسلمانان ناچار به خوردن گوشتخران اهلى شدند .
در آخر پیامبر پرچم را به ابى بکر داد و او لشکر را به جانب قلعه ناعم رهبرى کرد . یهودیان به طرف او بیرون شدند و جنگ بین آنان در گرفت و مسلمانان پیروز نشدند بلکه کفه یهودیان مىچربید . در روز دوم فرماندهى لشکر را به عمر سپرد او نیز بهره بیشترى از ابو بکر نداشت پیامبر خود را در مقابل مشکلى بزرگ دید : محاصره طولانى شد کمکهاى غذایى به سختى مىرسد و پیروزى هم نصیب لشکر اسلام نشده است .
آیا پیامبر بدون نتیجه محاصره را ادامه دهد ؟ یا محاصره را از دژهاى خیبر بردارد و به مدینه برگردد که خود نوعى ضعف و ترس است ؟
